عربستان این بندر را از دست ایران خارج کرد

درحالی‌که مقامات ایرانی هنوز به دخالت احتمالی ریاض در گوادر - شهری بندری نزدیک به مرز ۸۰۰ کیلومتری شرقی ایران با پاکستان - واکنش نشان نداده‌اند، برخی کارشناسان معتقدند هرگونه دخالت عربستان سعودی در این بندر و تهدیدی که ایجاد می‌کند، تهران را به خاطر حضور رو به رشد پادشاهی در نزدیکی مرزهایش ناراضی خواهد کرد.

به چالش کشیدن تجارت نفت ایران با چین

پس از اعمال مجدد تحریم‌ها علیه محموله‌های نفتی ایران توسط ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در سال ۱۳۹۷ چین به بزرگ‌ترین مصرف‌کننده فرآورده‌های نفتی ایران تبدیل شد. گفته می‌شود که وابستگی پکن به نفت ایران برای انرژی به لطف پالایشگاه آرامکو عربستان تا حد زیادی کاهش خواهد یافت؛ بنابراین سرمایه‌گذاری عربستان ممکن است به توسعه یک شهر نفتی در گوادر کمک و ایران را از دسترسی به بازار اصلی صادرات نفت خود محروم کند.

ریاض امیدوار است که این کلان‌شهر نفتی، جریان نفت خام از خلیج‌فارس به بنادر چین از طریق گوادر را آسان کند که به‌طور قابل‌توجهی زمان لازم برای انتقال نفت عربستان به چین را کاهش می‌دهد.

در رابطه با تجارت نفت ایران با چین، دولت بایدن ماه گذشته اعلام کرد که تحریم‌هایی را علیه دو شرکت چینی به دلیل حمل‌ونقل و ذخیره‌سازی نفت ایران اعمال کرده است تا فشار علیه ایران افزایش یابد.

وزارت خزانه‌داری ایالات‌متحده همچنین هشت شرکت دیگر چینی را که مقر آن‌ها در ایران، هند، امارات متحده عربی و هنگ‌کنگ است به‌عنوان ناقضان تحریم‌ها شناسایی کرده است. مقامات دولت بایدن بیش از ۱۸ ماه است که از به بن‌بست رسیدن مذاکرات برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرده‌اند. بدین ترتیب، این اقدامات نشان می‌دهد که آن‌ها به دنبال راه‌های جدیدی برای فشار بر ایران بوده‌اند.

 نزدیک به نهایی شدن

به گفته یکی از مقامات اداره توسعه گوادر، مطالعات امکان‌سنجی پروژه عربستان در حال انجام شدن است و در ماه‌های آینده تکمیل خواهد شد. پنج تا شش سال طول می‌کشد تا پالایشگاه نفت آرامکو شروع به تولید کند.

بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و نخست‌وزیر این کشور قرار است در اواخر ماه دسامبر (آذر-دی) به پاکستان سفر کنند تا با نهایی کردن این پیشنهاد آن را به‌طور رسمی معرفی کنند.

احسن اقبال، وزیر برنامه‌ریزی و توسعه فدرال پاکستان به تارنمای دی کاردل گفت که پاکستان و عربستان سعودی قبلاً با پیشنهاد سرمایه‌گذاری موافقت کرده و مانعی بر سر راه تکمیل این پروژه وجود ندارد.

 اهمیت ژئوپلیتیکی بندر گوادر

به‌عنوان بخشی از طرح چند تریلیون دلاری کمربند و جاده (BRI) پکن، چین در حال ساخت بندر گوادر در استان ناآرام بلوچستان پاکستان است. پاکستان این بندر را به مدت ۴۰ سال به هولدینگ بندرسازی ماوراء بحار چین (COPHC) که یک شرکت دولتی چینی است، واگذار کرده است.

بندر گوادر برای چین اهمیت راهبردی دارد، زیرا به عنوان مرکزی برای کریدور اقتصادی چین و پاکستان موسوم به سی پک ۶۸ میلیارد دلاری عمل می‌کند. این بندر و کریدور مسیر کنونی ۴۰ روزه از خلیج‌فارس تا مرز چین را تنها به هفت روز کاهش می‌دهد.

جدای از رقابت ایران و عربستان سعودی، این چین است که بیشترین سود را خواهد برد، زیرا هر دو کشور - علاوه بر متحد سنتی بودن پاکستان - مشتاق گسترش روابط خود با پکن و پیوستن یا ادغام بیشتر در بریکس و سازمان همکاری شانگهای هستند.