یارانه نقدی چه کسانی قطع خواهد شد؟ | تغییر در قانون پرداخت یارانه

طرح هدفمندسازی یارانه برای حمایت از قشر کم توان مالی انجام شده و از سال ۱۳۸۹ مبلغی تحت عنوان یارانه به دهک های مختلف پرداخت می شود. مبلغ یارانه نقدی ابتدا ۴۵ هزار تومان بود که در سال ۱۳۹۸ یارانه معیشتی ۴۵ هزار تومانی نیز همراه با آن پرداخت شد. این دو یارانه در ادامه ادغام شدند و مبالغ آن برای برخی دهک ها ۳۰۰ هزار تومان و برای برخی دیگر ۴۰۰ هزار تومان شد. دولت به تازگی اعلام کرده که مبلغ یارانه سه دهک پایین جامعه را به ۵۲۰ هزار تومان افزایش داده است. تازه ترین خبر درباره یارانه را در بخوانید.

دهک‌بندی خانوارها در حال تغییر به صدک بندی افراد است؛ کلیت این کار برای تحلیل دقیق‌تر و معقول‌تر کردن عدالت انجام می‌شود و ربطی به قطع یارانه‌ها ندارد؛ اما کسانی که با ازمون وسع جدید به صدک های بالا و غیرمشمول وارد می‌شوند، یارانه آنها قطع می شود.

با تغییر ساختار دسته‌بندی خانوارها، جامعه به‌جای تقسیم شدن به ۱۰ دهک ۱۰ درصدی، افراد جامعه به ۱۰۰ صدک یک‌درصدی تبدیل خواهند شد. با این کار، جایگاه اقتصادی افراد و به‌تبع آنها خانوارها به‌طور دقیق‌تر و عادلانه‌تر مشخص خواهد شد و سیاست‌گذار می‌تواند عادلانه‌تر برای اجرای سیاست‌های حمایتی وارد عمل شود.

به گزارش همشهری، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌خواهد ظرف یک ماه، صدک‌بندی افراد را جایگزین دهک‌بندی خانوارها کند. معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، می‌گوید: این کار برای تحلیل دقیق‌تر، اطلاع‌رسانی مؤثرتر و عدالت معقول‌تر انجام می‌شود و به الزامی که قانون برای حذف یارانه پردرآمدها ایجاد کرده است، ارتباطی ندارد.

در شرایط فعلی، کل خانوارهای ایرانی به ۱۰ دهک تقسیم شده‌اند و به‌واسطه متغیر بودن اندازه (بُعد) خانوارها، هر دهک تقریباً ۱۰ درصد جمعیت کشور را در برمی‌گیرد؛ اما در صدک بندی، دیگر خانوار ملاک نیست و افراد دسته‌بندی می‌شوند و کل جمعیت کشور به ۱۰۰ صدک که هر یک دقیقاً یک درصد جمعیت کشور را دربرمی‌گیرد، تقسیم خواهند شد.

معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با بیان اینکه صدک بندی، یک روش دقیق‌تر برای تحلیل و اطلاع‌رسانی مؤثر است، گفت: ما مبنای دسته‌بندی جمعیت را تغییر می‌دهیم تا عدالت معقول‌تری اعمال شود؛ اما صدک‌بندی جای تحلیل و داده را نمی‌گیرد و همچنان دسته‌بندی افراد بر مبنای اطلاعات و آزمون وسع انجام خواهد شد.

علیرضا عسگریان افزود: نکته اصلی برای دسته‌بندی‌های اجتماعی بر اساس آزمون وسع، اطلاعات دقیق، جامع‌ و مانع است و در هیچ جای جهان این تقسیم‌بندی‌ها با دقت ۱۰۰ درصدی انجام نمی‌شود؛ چراکه اطلاعات کاملاً دقیق، جامع‌ و مانع نیست.

سال‌هاست که پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان راه‌اندازی و تجهیز شده و اکنون بخش قابل‌توجهی از اطلاعات افراد در این بانک وجود دارد که به سیاست‌گذار اجازه می‌دهد برای اجرای سیاست‌های حمایتی، دسته‌بندی خاص و موردنظر خود را به بهترین وجه ممکن ایجاد کند.

معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با اشاره به اینکه صدک‌بندی افراد طبق اطلاعات این پایگاه انجام می‌شود، گفت: این اطلاعات با هوش مصنوعی تحلیل می‌شود و برای هر اطلاعاتی هم وزن خاصی برای اثرگذاری تعیین شده است که یک داده بیش‌ از حد روی آزمون وسع اثر نگذارد؛ به‌عنوان‌مثال، در حوزه مالی، همه تراکنش‌ها فرد اعم از شاپرک، ساتنا، پایا، بورس، سود بانکی و ... تحلیل می‌شود اما هرکدام از اینها وزن خاصی دارد که به مشخص شدن چارچوب درآمد و هزینه فرد کمک می‌کند.

تأثیر صدک‌بندی روی یارانه

از ابتدای هدفمندی یارانه‌ها، قانون دولت را مکلف به قطع یارانه پردرآمدها کرده بود و باید یارانه دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ را قطع می‌کرد؛ اما در هیچ دوره‌ای این تکلیف به‌طور کامل اجرا نشد.

در جریان صدک‌بندی نیز آن‌گونه که معاون وزیر کار می‌گوید: قرار نیست این قانون اجرا شود و یارانه کسی به خاطر این الزام قانونی حذف نمی‌شود؛ اما به‌واسطه بالا رفتن دقت آزمون وسع با اطلاعات جدید، خانوارها با دقت بسیار بالاتری دسته‌بندی می‌شوند و خانوارهایی که شرایط نزدیک به هم دارند و مثلاً قبلاً در دو دهک ۷ و ۸ قرار می‌گرفتند؛ این بار با واقعیت ملموس‌تری دسته‌بندی می‌شوند و مثلاً در صدک‌های ۷۹ و ۸۱ قرار می‌گیرند.

نکته قابل‌توجه در صدک‌بندی این است که چنانچه یارانه بگیران فعلی در ۱۰ صدک بالا که مشمول یارانه نیستند، قرار بگیرند، یارانه آنها قطع خواهد شد و در عوض کسانی که قبلاً یارانه نمی‌گرفتند، اگر با صدک بندی جزو ۹۰ صدک پایین درآمدی قرار گرفتند مشمول دریافت یارانه خواهند شد.

یارانه تشویقی برای دهک های ششم و هفتم

طرح کالابرگ الکترونیک درحالی در راستای تامین سبد غذایی خانوارها از خردادماه امسال به صورت سراسری به اجرا درآمده است که بعد از گذشت حدود پنج ماه از اجرای آن، حالا علاوه بر دهک‌های «یک» تا «پنج» درآمدی، از هفته پیش‌رو دهک‌های «ششم» و «هفتم» نیز می‌توانند از مزایای «یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی» این طرح بهره‌مند شوند.

به گزارش ایسنا، طرح کالابرگ الکترونیک از ۱۳ خردادماه امسال بود که به صورت سراسری و با اتصال و تجهیز فروشگاه‌ها به طرح مذکور برای تامین سبد غذایی خانوارها و از بین بردن فقر غذایی در جامعه اجرا شد و بر این اساس ۱۱ قلم کالای اساسی (برنج ایرانی، حبوبات، شیر کم‌چرب، پنیر، ماست‌ کم‌چرب،‌ مرغ، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی و قند و شکر که طبق نظر انستیتوی تغذیه ایران به تایید رسیده است) در سبد غذاییِ این طرح قرار گرفت.

براساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در فاز اول سراسری اجرای این طرح، سه دهک اول درآمدی و مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره)، از امتیاز تشویقی بهره‌مند شدند به طوریکه اگر ۷۰ درصد مبلغ یارانه خود را از میان این ۱۱ قلم خریداری می‌کردند، مبلغ یارانه آنها ۲۰ درصد افزایش می‌یافت.

اما در مرحله دوم، سه دهک اول درآمدی و مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره)، از امتیاز تشویقی بهره‌مند شدند، با این تفاوت که شرط بهره‌مندی از افزایش اعتبار خرید حداقل ۲۰۰ هزار تومان از اعتبار یارانه اعلام شد و درصورتی که سرپرستان خانوار این مبلغ از یارانه خود را از میان اقلام کالاهای اساسی خریداری می‌کردند، مشمول امتیاز تشویقی می‌شدند.

پس از آن، اول شهریورماه بود که وزیر رفاه از تسری یارانه تشویقی به دهک‌های درآمدی ۴ و ۵ در قالب کالابرگ خبر داد و گفت: دهک ۴ و ۵ هم مشمول این یارانه تشویقی می‌شوند و به عبارتی اگر ۵ دهک اول، ۵۰ درصد از یارانه‌شان را از طریق کالا برگ (۱۱ کالایی)، خریداری و مصرف کنند، مشمول دریافت ۱۲۰ هزار تومان یارانه تشویقی می‌شوند.

حالا اما با گذشت بیش از یک ماه از این خبر پس از اعلام وزیر رفاه مبنی بر افزایش دهک‌های تحت پوشش، علیرضا عسگریان- معاون وزیر رفاه به ایسنا اعلام کرده است که دهک ششم و هفتم نیز از هفته آتی مشمول طرح کالابرگ می‌شوند.

وی ضمن بیان اینکه شرایط بهره‌مندی از طرح مذکور برای مشمولان جدید نیز همچون دهک‌های پایین‌تر که در گذشته وارد طرح شده‌اند، است، توضیح داد: مثلا هر کسی ۲۰۰ هزار تومان از یارانه خود را (از ۱۱ قلم کالای تعریف شده در سبد کالایی طرح کالابرگ) خرید کند، ۱۲۰ هزار تومان یارانه تشویقی دریافت می‌کند. 

معاون وزیر رفاه ادامه داد: دهک اول تا سوم ۴۰۰ هزار تومان یارانه دریافت می‌کنند که این قشر باید ۲۰۰ هزار تومان از یارانه را از سبد تعریف شده خرید کنند تا ۱۲۰ هزار تومان یارانه تشویقی اضافه شامل‌ آنها شود که بدین ترتیب مجموع یارانه دریافتی آنها به ۵۲۰ هزار تومان می‌رسد. این در حالیست که دهک‌های چهارم تا هفتم ۳۰۰ هزار تومان یارانه دریافت می‌کنند که این عده نیز باید همان مبلغ ۲۰۰ هزار تومان را از سبد مذکور خرید کنند تا ۱۲۰ هزار تومان یارانه تشویقی و اضافی شامل حال آنها شود؛ به عبارتی یارانه دریافتی این دهک‌ها در صورت خریدشان به ۴۲۰ هزار تومان افزایش می‌یابد.

به عبارتی می‌توان گفت با ورود این دو دهک جدید به طرح، تعداد جمعیت تحت پوشش در سطح کشور از ۴۱ میلیون نفر به ۶۱ میلیون نفر می‌رسد و ۸۰ درصد مردم ایران مشمول طرح کالابرگ الکترونیکی می‌شوند.