تهدید هسته‌ای پوتین جدی است؟
پوتین جهان را تهدید کرده و همین حالا بخشی از مردم در جهان نگران یک جنگ هسته‌ای هستند. جنگی که اگر حیات بر روی کره زمین محو نکند، دستکم آن را به یک تراژدی تبدیل خواهد کرد. آمریکا اما با یک جنگ هسته‌ای چه خواهد کرد؟ واشنگتن پست در یک گزارش این موضوع را بررسی کرده و راه‌حل‌هایی در این جهت پیشنهاد داده است. این گزارش برگرفته از همان مطلب است.
چند روز پیش، ولادیمیر پوتین، فرمانده کل قوای روسیه با تسلط بر حدود ۱۵۸۸ کلاهک هسته‌ای آماده و ۲۸۸۹ کلاهک ذخیره، با قرار دادن نیروهای هسته‌ای و نیروهای بازدارنده ارتش روسیه، تهدیدی آخرالزمانی را اجرا کرد. "حالت ویژه وظیفه رزمی"، دومین هشدار در یک هفته گذشته از سوی دیکتاتور روسیه بود که هیچ چیزی او را درون روسیه محدود نمی‌کند.
مخالفانش آنقدر قدرت ندارند و نیروهای درون حکومت هم عملا منصوبین و گوش به فرمان‌هایش هستند. پوتین پیش از این هشدار داده بود که هر کشوری که در جنگ او در اوکراین مداخله کند با "عواقبی روبرو خواهد شد که هرگز در تاریخ خود با آن مواجه نشده باشد."
جنگ هسته‌ای، حتمی یا غیرممکن؟
تنها یک کشور دیگر در جهان، دارای تقریبا همان توان هسته‌ای است و ۱۶۴۴ کلاهک آماده و ۱۹۶۴ کلاهک ذخیره دارد. اما هیچ‌کدان از روسای جمهور ایالات متحده هرگز چنین تهدیدی نکرده‌اند. هر چند هیچ یک از رهبران شوروی هم در دوران زمام‌داری چنین کلمات ترسناکی را به زبان نیاورده بودند.
همانطور که در پیمان "استارت نو" که در سال ۲۰۱۰ امضا شد، ایالات متحده و روسیه متعهد شدند که اجازه دارند حداکثر ۱۵۵۰ کلاهک را مستقر کنند که حدود ۳۰ درصد کمتر از محدودیت اعمال شده در سال ۲۰۰۲ است. واقعیت این است که هیچ کشوری نمی‌تواند در جنگ هسته‌ای پیروز شود. هر دو کشور و همچنین بسیاری از نقاط جهان، به طور کامل توسط سلاح‌های هسته‌ای نابود خواهد شد.
تهدید هسته‌ای، برگ آخر پوتین
تهدید پوتین ناامیدی او را آشکار می‌کند. او در حمله به اوکراین اشتباه محاسباتی کرده و پس از ۲۲ سال در قدرت بودن، حالا عمیقا منزوی شده است. شاید این اشتباه محاسباتی از طرف کسانی باشد که حلقه اطرافیانش را می‌سازند و با اطلاعات اشتباه او را به این ورطه کشانده‌اند. حتی جامعه روسیه هم از این اقدام پوتین حمایتی همه جانبه نکرده و تظاهرات‌های بزرگ در شهرهای اصلی این کشور نشان می‌دهد مردم از این اقدام خوشحال نیستند. واقعیت هم این است که حمله اول طبق برنامه پیش نرفت و اکنون پوتین احساس می‌کند که به گوشه رینگ افتاده است. حالا او به نیرویی بیشتر نیاز دارد.
پوتین سابقه طولانی در انجام رفتارهای پرخطر دارد. ترور مخالفان در اروپا، دخالت در سوریه، مداخله در انتخابات آمریکا و اروپا؛ از بین بردن مخالفان سیاسی در روسیه، حمله به گرجستان، جدا کردن جزیره کریمه از اوکراین و حالا دوباره اوکراین و الحاق و به رسمیت شناختن مناطقی از این کشور به عنوان واحدهای مستقل سیاسی، از او شخصیتی ساخته بود که می‌تواند پیروز بازی باشد، ولی ماجرا این بار طبق پیش‌بینی او شکل نگرفت.
در صحنه بین المللی، پوتین تصور می‌کند که رئیس جمهور چین، شی جین پینگ همراه اوست و بایدن دشمنش؛ او در اوایل کار خود، روابط گرمی با چندین رهبر غربی، از جمله گرهارد شرودر، صدراعظم آلمان، سیلویو برلوسکونی، نخست وزیر ایتالیا، و حتی رئیس جمهور وقت آمریکا یعنی جورج دبلیو بوش داشت. اما امروز به جز رهبر چین، او به هیچ رهبر بین المللی دیگری احترام نمی‌گذارد. این بیش از هر چیزی نشان دهنده تنهایی اوست.
غرب باید چه کند؟
ارزیابی احتمالات در مورد نتایج امنیتی، از جمله جنگ هسته‌ای، وظیفه افسران اطلاعاتی است. اما حدس ما این است که احتمال آن بسیار پایین است. اما حتی اگر ۰.۱ درصد هم باشد، وظیفه سیاستگذاران، کاهش این احتمال خواهد بود. عواقب وحشتناک اشتباه در مورد جنگ هسته‌ای آنقدر بزرگ است که باید هر کاری برای کاهش آن انجام داد.
در واقع کار بایدن درست بود که به تهدیدات پوتین پاسخ نداد و از آماده باش نیروهای هسته‌ای ایالات متحده خودداری کرد. او و رهبران اروپایی باید به سیاست خویشتن‌داری ادامه دهند. تقابل با تهدیدهای پوتین فقط وحشت بین المللی را افزایش می‌دهد. هر قدرت هسته‌ای در جهان باید به طور خصوصی با مسکو تماس بگیرد تا در مورد وضعیت توضیح دهد.
در ماه ژانویه، پنج قدرت بزرگ هسته‌ای اعلامیه جدیدی را امضا کردند که در آن تاکید شده بود: "سلاح‌های هسته‌ای باید در خدمت اهداف دفاعی، جلوگیری از تهاجم و جلوگیری از جنگ باشند" و همچنین متعهد شدند که "هیچ یک از سلاح‌های هسته‌ای ما به سمت یکدیگر یا هیچ کشور دیگری هدف قرار نمی‌گیرند." همه رهبرانی که این بیانیه را امضا کرده‌اند، به ویژه رئیس جمهور چین، باید با پوتین تماس بگیرد تا پایبندی خود به این سند را تایید کند.
نکته بعدی وضعیت بلاروس است. رهبران کشورهای هسته‌ای باید تعهدات روسیه در قبال معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته ای را به پوتین یادآوری کنند. کانال‌های ارتباطی بین وزرای دفاع و روسای ستاد ارتش کشورها باید به روی یکدیگر باز باشد و اطمینان از عدم شلیک اولین موشک حاصل شود.
و در نهایت بایدن باید به پوتین پیام بدهد که اگر سربازانش از اوکراین خارج شوند، ایالات متحده و غرب آماده خواهند بود که تحریم‌ها را کاهش دهند. اگر پوتین به کشتار غیرنظامیان ادامه دهد یا در صدد ساقط کردن دولت ولادیمیر زلنسکی یا دستگیری او باشد، این پیشنهاد باید پس گرفته شود؛ اما امروز باید به پوتین راهی برای خروج از گوشه ای که خود را در آن گرفتار کرده است پیشنهاد کرد.
رفتار پوتین، همراه با تاکتیک‌های جنگی غیرانسانی نشان می‌دهد که او علاقه چندانی به خروج از وضعیتش در جنگ با اوکراین ندارد. بیایید امیدوار باشیم که هنوز بتوان او را متقاعد کرد که از تهدیدات آتی استفاده از سلاح هسته‌ای عقب نشینی کند.