افزایش ابتلا به سنگ کلیه در این کودکان

سنگ‌های کلیوی که زمانی بیماری شایع در میان مردان میان‌سال شمرده می‌شد، در سال‌های اخیر به‌طور فزاینده‌ای افراد کم‌سن تر به‌خصوص دختران نوجوان را مبتلا می‌کنند.

کارشناسان دقیقاً نمی‌دانند چه عاملی باعث شده است که کودکان و نوجوانان بیشتر به این عارضه مبتلا شوند، اما این فرضیه مطرح است که مجموعه‌ای از عوامل از در این تغییر دخیل باشند، ازجمله رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی غذاهای بسیار فراوری‌شده، افزایش استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در ابتدای زندگی و تغییرات اقلیمی که افزایش موارد کم‌آبی بدن می‌انجامد.

پزشکان می‌گویند شمار بیشتری از کودکان مبتلابه سنگ کلیوی را در تابستان نسبت به هر فصل دیگر ویزیت می‌کنند.

سنگ کلیه درواقع یک بیماری متابولیک یا بیماری سوخت‌وساز است که اصطلاح پزشکی برای آن «نفرولیتیاز» است و هنگامی رخ می‌دهد که مواد معدنی مانند کلسیم، اکسالات و فسفر در ادرار تجمع می‌یابند و بلورهای سخت زردرنگی را تشکیل می‌دهند که ممکن است به کوچکی یک دانه شن یا در موارد شدید به بزرگی یک توپ گلف باشند. برخی از این سنگ‌ها بدون مشکلی مسیر مجاری ادراری را می‌پیمایند و دفع می‌شوند، اما برخی از سنگ‌ها هم ممکن است در این مسیر گیر کنند و با مسدود کردن جریان ادرار به درد شدید و خونریزی بینجامند.

چرا کودکان سنگ کلیه می‌گیرند

سنگ‌های کلیوی به عوارضی مانند نشانگان متابولیک، چاقی، فشارخون بالا و دیابت مربوط شده‌اند. اما کودکانی که در سال‌های اخیر به‌طور فزاینده دچار سنگ کلیه می‌شوند، هیچ‌کدام از این عوامل خطرساز را ندارند و افرادی به‌جز این سالمی هستند که به دلایل نامعلومی صرفاً با دچار شدن به نخستین سنگ کلیوی‌شان مراجعه می‌کنند.

پژوهشگران می‌گویند واضح است که چیز در محیط زندگی این کودکان تغییر کرده است که چنین تغییر سریعی را باعث شده است.

آمار در آمریکا نشان می‌دهد که از هر ۱۰ نفر در این کشور یک نفر در نقطه‌ای از زندگی‌اش دچار سنگ کلیه می‌شود. سنگ کلیه در کودکانی در سنین پایین حتی ۵ ساله یافت شده است.

پژوهشی در ایالت کارولینای جنوبی آمریکا بر روی حدود ۱۵۳۰۰ کودک و بزرگ‌سال که برای سنگ کلیه درمان شده بودند، نشان داد که میزان بروز سالانه سنگ کلیه از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۲ تا ۱۶ درصد افزایش یافته است و نوجوانان ۱۵ تا ۱۹ ساله بیشترین افزایش را تجربه کرده‌اند. در این گروه سنی میزان افزایش سنگ‌های کلیوی در میان دختران ۵۲ درصد بیشتر بود. این بیماری در مردان در شروع ۲۵ سالگی شایع‌تر می‌شد. سایر بررسی‌ها هم الگوی مشابهی را ازلحاظ افزایش سنگ‌های کلیوی در کودکان و نوجوانان نشان داده‌اند.

آیا رژیم غذایی نقش دارد؟

کارشناسان می‌گویند بدتر شدن رژیم غذایی کودکان ممکن است در این افزایش نقش داشته باشد. میزان بالای سدیم (نمک) دریافت شده از به علت مصرف چیپس سیب‌زمینی، ساندویچ‌های گوشت، نوشابه‌های ورزشی و غذاهای آماده ممکن است مقدار اضافی مواد معدنی را وارد ادرار کند و زمینه را برای ایجاد سنگ فراهم آورد.

این امر به‌خصوص هنگامی محتمل است که کودک به‌اندازه کافی آب ننوشد یا مقدار زیادی نوشابه‌های شیرین شده حاوی مقدار زیاد شربت ذرت فروکتوز بنوشد.

تابستان‌های داغ‌تر و سنگ کلیه بیشتر

هرچقدر که هوا گرم‌تر و مرطوب‌تر باشد، شما بیشتر عرق می‌کنید و در مقابل حجم ادرارتان کاهش می‌یابد و این ترتیب امکان اتصال مواد معدنی در کلیه‌ها و مجاری ادرار و ایجاد سنگ بیشتر می‌شود.

بررسی‌ها نشان داده‌اند که میزان افرادی که برای مراقبت درمانی از سنگ کلیه مراجعه می‌کنند، با افزایش دمای هوا بالاتر می‌رود. در جنوب شرق آمریکا – منطقه‌ای به نام «کمربند سنگ کلیه» وجود دارد که میزان شیوع سنگ کلیه در آن تا ۵۰ درصد بیشتر از مناطق شمال غرب آمریکا است.

تأثیر آنتی‌بیوتیک‌ها

کارشناسان می‌گویند آنتی‌بیوتیک‌ها ترکیب میکروبیوم (میکروب‌های طبیعی) روده را طوری تغییر می‌دهند که زمینه را برای ایجاد سنگ کلیه فراهم می‌کند.

یک بررسی در سال ۲۰۱۸ نشان داد که افرادی که هر یک از پنج آنتی‌بیوتیک خوراکی رایج را مصرف کرده‌اند با افزایش ۱/۳ تا ۲/۳ برابری خطر دچار شدن به سنگ‌های کلیوی مواجه هستند. این خطر با گذشت زمان کاهش می‌یابد، اما تا پنج سال پس از مصرف آنتی‌بیوتیک همچنان بالا می‌ماند و بالاترین میزان خطر سنگ کلیه هنگامی مشاهده می‌شود که آنتی‌بیوتیک در سنین پایین‌تر تجویز شود.

بالاخره اینکه هر چه فرد در سنین پایین‌تری دچار سنگ کلیه شود، احتمال بیشتری دارد که دچار شکل شدیدتر بیماری و پیامدهای درازمدت آن برای سلامتی شود. ازجمله این پیامدها کاهش کارکرد کلیه، کاهش تراکم معدنی استخوان منجر به افزایش خطر شکستگی و میزان بالاتر خطر بیماری قلبی در دوران بزرگ‌سالی است.

کودکانی که دچار سنگ کلیه می‌شوند، با احتمال ۵۰ درصد احتمال دارد در طول ۵ تا ۷ سال آینده دوباره سنگ کلیه بگیرند.

عوارض سنگ‌های کلیوی برای کودکان

هر سنگی که از مجاری ادراری عبور می‌کند، خطر تنگی حالب، لوله‌های نازک متصل‌کننده کلیه‌ها به مثانه که حامل ادرار هستند، را افزایش می‌دهند. درصورتی‌که کودک به‌این‌علت دچار تنگی حالب شود، ممکن است برای درمان آن نیاز به جراحی تهاجمی پیدا شود.

مشکل روند فعلی این است که در حال حاضر شواهد چندانی درباره اینکه بهترین روش درمان کودکان مبتلابه بیماری سنگ کلیوی چیست، وجود ندارد.