این گروه از افراد حتما واکسن هپاتیت B را بزنند

هپاتیت (Hepatitis) نوعی بیماری التهاب کبد است که باعث ایجاد درد و تورم در داخل بافت کبد می‌شود و معمولاً براثر عفونت ویروسی ایجاد می‌شود، اما دلایل دیگری ازجمله بیماری خودایمنی، مصرف برخی داروها، مواد سمی و الکل هم موبج ابتلا به آن می‌شوند. بعضی از انواع هپاتیت قابل سرایت هستند و برخی مسری نیستند.

هپاتیت انواع مختلفی دارد ازجمله هپاتیت E ,D ,C ,B ,A, هپاتیت الکلی و هپاتیت خودایمنی که برخی از آن‌ها بدون پدید آوردن مشکلی جدی بهبود می‌یابند، اما برخی دیگر از انواع این بیماری ممکن است موجب آسیب رساندن به بافت کبد، اختلال در عملکرد کبد و در مواردی بروز سرطان کبد و درنهایت مرگ فرد شود. در برخی موارد نیز سیستم ایمنی بدن به اشتباه، کبد را به عنوان یک ماده مضر در نظر می‌گیرد و به آن حمله می‌کند!

بسیاری از افراد نمی‌دانند که دچار این بیماری شده‌اند و بنابراین از درمان دور می‌مانند و زمانی متوجه می‌شوند که بیماری پیشرفت کرده است. راه‌های درمان هپاتیت با توجه به نوع آن متفاوت است. متخصصان می‌گویند با کمک واکسیناسیون و اقدامات پیشگیرانه در سبک زندگی می‌توان از بروز برخی از انواع این بیماری جلوگیری کرد. البته همه افراد نیاز به تزریق واکسن ندارند.

آیا همه هپاتیت‌ها مُسری هستند؟ / این هپاتیت‌ها سال‌ها بی‌علامت باقی می‌مانند

دکتر امیرعلی سهراب‌پور، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس سابق شبکه هپاتیت ایران در پاسخ به این سوال که آیا همه انواع هپاتیت مُسری و واگیر شمرده می‌شوند، می‌گوید: فقط هپاتیت‌های ویروسی مسری هستند و راه سرایت هرکدام از آن‌ها با دیگری هم متفاوت است. اما مثلا وقتی براثر مصرف دارو‌های گیاهی فردی دچار هپاتیت دارویی می‌شود، بیماری او دیگر مسری نیست.

دکتر سهراب‌پور می‌گوید: ۹۶ درصد از مرگ‌های ناشی از تمام هپاتیت‌ها مربوط به هپاتیت B و C،۶۶ درصد مربوط به هپاتیت B و ۳۳ درصد مربوط به هپاتیت C است.

به گفته این فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد، مرگ و میر ناشی از هپاتیت‌ها از مرگ و میر‌های ناشی از ایدز بیشتر است.

این پزشک در توضیح هپاتیت‌های ویروسی می‌گوید: مشکل هپاتیت‌های ویروسی این است که در زمان ابتلا هیچ علامت مهمی ایجاد نمی‌کنند و بعد از ورود ویروس به بدن هم تا سال‌ها فرد بی‌علامت باقی می‌ماند و خیلی اوقات بعد از گذشت چند سال، اولین علائم بالینی، زمانی خود را نشان می‌دهند که فرد دچار عوارض بلندمدت بیماری نظیر سیروز کبدی (از کار افتادن کبد) شده باشد.

دکتر سهراب‌پور می‌گوید: متاسفانه چنین فردی در این مدت طولانی ممکن است ویروس را به بدن افراد دیگری هم منتقل کرده و آنان را هم دچار بیماری و عوارض آن کرده باشد.

رئیس سابق شبکه هپاتیت ایران می‌گوید: بیمار مبتلا به هپاتیت B اگر درمان نشود، به تدریج بافت سالم کبد خود را از دست می‌دهد و دچار نارسایی مزمن کبد (سیروز کبدی) می‌شود. بیماران سیروزی عمر کوتاهی دارند و در خطر عوارض مختلف شامل خونریزی‌های شدید گوارشی، ورم اندام‌ها و شکم، زردی پیش‌رونده، لاغری مفرط، سرطان کبد، و مرگ زودرس هستند.

چه مدت طول می‌کشد تا علائم هپاتیت بروز یابد؟

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این سوال که چه مدت طول می‌کشد تا علائم هپاتیت در افراد مبتلا بروز یابد، می‌گوید: با افزایش سن، آمار مبتلایان به هپاتیت‌های ویروسی افزایش می‌یابد. از زمان ورود ویروس به بدن، اگر هیچ اقدام تشخیصی و درمانی‌ای انجام نشود، معمولا ۲ تا ۴ دهه طول می‌کشد تا مرگ سراغ فرد بیمار بیاید.

آمار ابتلا به هپاتیت در ایران

رئیس سابق شبکه هپاتیت ایران درباره آمار ابتلا به انواع هپاتیت در جهان و در کشور ما توضیح می‌دهد: میزان شیوع هپاتیت C در جهان ۱ درصد یعنی حدود ۷۱ میلیون نفر و میزان شیوع هپاتیت B در جهان حدود ۳.۵ درصد یعنی حدود ۲۵۷ میلیون نفر است. در ایران هم حدود ۲۰۰ هزار نفر مبتلا به هپاتیت C و حدود ۱.۵ میلیون نفر مبتلا به هپاتیت B در کشور داریم. میزان شیوع هپاتیت C چهاردهم درصد از جمعیت کشور و میزان شیوع هپاتیت B حدود ۱.۷۹ درصد جمعیت کشور است.

به گفته دکتر سهراب‌پور، آمار مرگ ایرانیان از هپاتیت‌های ویروسی بین ۵ تا ۱۰ هزار نفر در سال است. مهم‌ترین علت مرگ این بیماران هم نارسایی مزمن کبد و از کار افتادن کبد (سیروز کبدی) و سرطان کبد است.

رئیس سابق شبکه هپاتیت ایران می‌گوید: فقط ۳۵ درصد از بیماران مبتلا به هپاتیت C تاکنون در ایران شناسایی شده‌اند. در مورد هپاتیت B هم تنها حدود ۸ درصد مبتلایان شناخته شده‌اند. هپاتیت C درمان قطعی دارد، اما هپاتیت B درمانش فعلا نگه‌دارنده است. سالانه ۳۹۹ هزار نفر در جهان براثر ابتلا به هپاتیت C و ۸۸۷ هزار نفر براثر ابتلا به هپاتیت B می‌میرند.

به گفته وی، میزان ابتلا و مرگ و میر در افراد مبتلا بین زن و مرد تفاوت چشمگیری ندارد.

آیا همه باید واکسن هپاتیت را تزریق کنند؟ / این افراد حتما واکسن هپاتیت B را بزنند

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این سوال که آیا همه افراد باید واکسن هپاتیت بزنند، توضیح می‌دهد: واکسن‌ها یکی از ابزار‌های پیشگیری از انتقال بیماری‌های عفونی هستند، اما همه بیماری‌های عفونی واکسن ندارند. از میان انواع هپاتیت‌های ویروسی هم فقط نوع A و B واکسن دارند. بقیه هپاتیت‌های ویروسی (مثلا هپاتیت C) واکسن ندارند؛ بنابراین راه پیشگیری از ابتلا به آنها، دانستن راه‌های انتقال و رعایت نکات بهداشتی است.

دکتر سهراب‌پور ادامه می‌دهد: واکسن هپاتیت B از حدود ۳۰ سال پیش به تمام نوزادان ایرانی در بدو تولد تزریق می‌شود. در بعضی از کشور‌ها از جمله آمریکا واکسن هپاتیت A هم به تمام نوزادان تزریق می‌شود. در ایران واکسن هپاتیت A موجود نیست و جزء برنامه ملی واکسیناسیون هم نیست.

رئیس سابق شبکه هپاتیت ایران می‌گوید: در ایران، تزریق واکسن هپاتیت B به همه بزرگسالان توصیه نمی‌شود. دلیل اصلی آن هم این است که سیستم ایمنی افرادی که در سن بالای ۳۰ سال در مواجهه با ویروس هپاتیت B قرار می‌گیرند، طوری است که حتی اگر واکسن هم نزده باشند، در بیش از ۸۰ درصد موارد، ویروس را از بدن دفع می‌کند؛ بنابراین تا الان اولویت اصلی نظام سلامت کشور نبوده است.

او ادامه می‌دهد:، اما بزرگسالانی که در خطر بالای ابتلا به هپاتیت B هستند، توصیه اکید به تزریق واکسن می‌شوند. تمام افرادی که با یک بیمار مبتلا به هپاتیت B در یک منزل زندگی می‌کنند (در رأس همه، همسر و شرکای جنسی او)، کادر بهداشت و درمان شامل پزشکان، پرستاران، شاغلان در مراکز تشخیصی و درمانی، بیماران دیالیزی، بیماران هموفیلی، تالاسمی و همه بیمارانی که نیازمند تزریق مکرر خون و فراورده‌های خونی هستند، و نیز هر فرد دیگری که ممکن است در محل کار یا محل زندگی با ویروس هپاتیت B تماس داشته باشد، از جمله بزرگسالانی هستند که توصیه می‌شود این واکسن را تزریق کنند.

جزئیات واکسن هپاتیت B/ اگر در معرض خطر ابتلا نیستید، نگران بیماری نشوید

دکتر سهراب‌پور درباره جزئیات واکسن هپاتیت B می‌گوید: واکسن هپاتیت B در ایران شامل ۳ دوره یا ۳ نوبت تزریق است. کسی که یک دوره کامل این واکسن را تزریق کرده، در صورتی که رفتار پرخطر داشته باشد یا در خطر بالای ابتلا به هپاتیت B باشد، توصیه می‌شود هر ۵ تا ۱۰ سال، سطح آنتی‌بادی خون خود را علیه ویروس هپاتیت B چک کند. اگر سطح آنتی‌بادی از حد مناسب پایین‌تر باشد، توصیه می‌شود یک دوره کامل دیگر (شامل ۳ تزریق) واکسن را تکرار کند.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گوید: بزرگسالانی که واکسن هپاتیت B را تزریق نکرده‌اند، اگر در معرض خطر بالای مواجهه با هپاتیت B نیستند، نیاز نیست نگران باشند. اما اگر واکسیناسیون فرد در زمان نوزادی کامل نبوده، یا فردی در معرض خطر بالای ابتلا باشد و سطح آنتی‌بادی در بدن او کافی نباشد، در ریسک ابتلا به بیماری هپاتیت B است و باید واکسن را تزریق کند.