بیماری توکسوپلاسموز چیست؟

توکسوپلاسموز یا توکسوپلاسموزیس  (Toxoplasmosis)عفونت ناشی از نوعی انگل تک‌سلولی به‌نام "توکسوپلاسما گوندی" می‌باشد. این بیماری در سال ۱۹۰۸ شناخته شد و در دسته بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان است که در انسان‌ها، برخی پستانداران و حتی پرندگان مشاهده می‌شود. توکسوپلاسموز معمولا از طریق تماس مستقیم با مدفوع گربه، گوشت خام، لبنیات غیرپاستوریزه و سایر خوراکی‌های آلوده به انگل توکسوپلاسما گوندی، به انسان منتقل می‌شود.

راه‌های انتقال توکسوپلاسموز

انگل عفونت توکسوپلاسموز به دو صورت تولیدمثل جنسی و غیرجنسی تکثیر می‌شود؛ تکثیر جنسی آن فقط در بدن گربه‌ها اتفاق می‌افتد. گربه‌ها علاوه بر میزبان اصلی، در صورت استفاده از غذای آلوده به این انگل می‌توانند به عنوان میزبان واسط نیز در چرخه زندگی انگل نقش ایفا کنند. بنابراین گربه مهم‌ترین منبع انتقال انگل توکسوپلاسما گوندی به انسان است. امکان انتقال این بیماری از فردی به فرد دیگر در تماس عادی بسیار نادر است.

توکسوپلاسموز از ۴ طریق به بدن انسان منتقل می‌شود:

    انتقال از طریق مدفوع آلوده به انگل به خصوص مدفوع گربه

    انتقال از طریق خوردن غذاهای آلوده به انگل مانند گوشت خام به خصوص گوشت گوزن، بره و خوک، غذاهای دریایی خام، آب آلوده، لبنیات و شیر غیرپاستوریزه به خصوص شیر بز و محصولات آغشته به کود آلوده

    انتقال از طریق خون و یا پیوند اعضا فرد آلوده به فرد سالم

    انتقال از طریق زن باردار به جنین (35% احتمال انتقال بیماری از زن باردار به نوزاد وجود دارد)

طبق مطالعات، احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بسیار بیش‌تر از سایر افراد است؛ مانند زنان باردار، دریافت کننده‌های پیوند اعضا، افراد مبتلا به ایدز و بیماران تحت شیمی درمانی.

علائم توکسوپلاسموز

تحقیقات نشان می‌دهد حدود نیمی از جمعیت جهان به این بیماری مبتلا می‌شوند، اما در بسیاری از افراد بالغ و سالم، هیچ‌گونه علامتی بروز نمی‌کند و فرد میزبان این انگل ممکن است تا مدت‌ها بدون هیچ نشانه‌ای به زندگی خود ادامه دهد.

در بعضی افراد نیز علائمی مشابه با علائم آنفلوانزا و یا سرماخوردگی بروز می‌کند که ممکن است هفته‌ها و یا ماه‌ها ادامه داشته باشد. به همین خاطر تشخیص این بیماری سخت بوده و با انجام یک سری آزمایشات تخصصی قابل تشخیص است.

برخی از رایج‌ترین علائم توکسوپلاسموز عبارتند از:

-احساس تب

-دردهای عضلانی

-سردرد

-گلو درد

-تورم غدد لنفاوی به خصوص غدد موجود در ناحیه گردن

-تنگی نفس

-سرفه

-عفونت ریه

-عفونت چشم

-تاری دید

-دردهای مزمن چشمی

-التهاب مغزی

-احساس سبکی سر و گیجی

-تشنج

-کما

لازم به ذکر است که در افراد با سیستم ایمنی قوی، معمولا علائم پس از مدت کوتاهی از بین می‌روند. اما افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است با عوارض غیر قابل جبرانی مواجه شوند.

عوارض توکسوپلاسموز

ابتلا به عفونت تکسوپلاسموز درموارد نادر ممکن است سیستم بینایی، شنوایی، عملکرد قلب و ریه‌ها را دچار مشکل کند. اما به طور کلی عوارض ناشی از آن بیش‌تر از همه زنان باردار و نوزادانی را که با این عفونت متولد می‌شوند، تحت تاثیر قرار می‌دهد.

تشخیص توکسوپلاسموز

با توجه به این‌که علائم بیماری توکسوپلاسموز با بسیاری از بیماری‌های عفونی دیگر مانند آنفلوانزا یکی است، تشخیص قطعی آن از طریق انجام آزمایش خون و بررسی آنتی‌ژن‌های موثر در این بیماری مقدور است. در صورت مثبت بودن آزمایش، برای اطمینان بیشتر یک سری آزمایشات تکمیلی نیز انجام می‌شود.

در صورت ابتلا به این بیماری در دوران بارداری، با سونوگرافی و انجام آزمایشات ژنتیکی، امکان ابتلای جنین به این عفونت نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. در چنین شرایطی در صورتی‌که بیماری به جنین منتقل شده باشد، با توجه به سن بارداری و شرایط جنین ممکن است تصمیم به سقط جنین توسط پزشک گرفته شود. در صورت تصمیم به ادامه بارداری نیز آنتی‌بیوتیک‌هایی قوی برای بیمار تجویز می‌شود.

درمان توکسوپلاسموز

همان‌طور که گفته شد، عفونت توکسوپلاسموز در بسیاری از افراد بدون هیچ علامتی است، بنابراین در چنین افرادی معمولا هیچ‌گونه درمانی صورت نمی‌گیرد.

اما در سایر افراد معمولا مصرف آنتی‌بیوتیک می‌تواند به کنترل بیماری کمک کند. در صورتی که توکسوپلاسموز اندام‌های داخلی و چشم‌ها را درگیر کرده باشد، کنترل علائم معمولا با مصرف داروهای پیریمتامین، داراپریم و سولفادیازین صورت می‌گیرد.

پیشگیری از توکسوپلاسموز

از آنجایی که توکسوپلاسموز یک بیماری انگلی است، رعایت یک سری نکات ساده زیر می‌تواند تا حد زیادی از خطر ابتلا به این بیماری پیشگیری کند:

    خودداری از تماس با گربه و مدفوع آن در دوران بارداری

    جلوگیری از تماس مستقیم با مدفوع گربه آلوده و استفاده از دستکش و ضدعفونی کردن دست‌ها

    شستشوی کامل محصولاتی که با کود در تماس هستند

    طبخ کامل گوشت‌های خام

    شستن کامل و ضدعفونی تمامی ظروفی که با گوشت خام در تماس بودند

آیا گربه باعث نازایی می‌شود؟

یکی از سوالات رایجی که همواره مطرح است این است که آیا گربه باعث نازایی می‌شود؟

در پاسخ به این سوال باید گفت: وجود گربه سالم که واکسیناسیون آن کامل انجام شده باشد، به تنهایی خطری برای بارداری ندارد، ولی انگل توکسوپلاسموز این قابلیت را دارد که از طریق جفت، به بدن جنین وارد شده و ممکن است باعث سقط جنین شود.