رئیسی با برجام و روسیه چه خواهد کرد؟

روزنامه اعتماد نوشت: ایران درگیر دو بن‌بست اساسی در مناسبات خارجی خود شده است. مذاکرات برجام و نحوه تداوم مناسبات خود با روسیه پس از جنگ اوکراین.

اگر همه مستنداتی که سراغ داریم، گویای آن باشد که موضوع خروج سپاه از لیست تروریسم تنها عامل عدم احیای برجام است و روسیه در این رابطه مدخلیتی ندارد، شاید سخن مستدلی باشد، اما با واقعیت‌های میدانی ناسازگار است. بدیهی است ایران نباید و نمی‌تواند بدون رفع تحریم‌هایی علیه بیت رهبری و سپاه پاسداران به عنوان یک ارتش رسمی و حقوقی کشور، به توافق بازگردد، اما نباید فراموش کرد که سپاه درگیر تحریم‌های چندلایه و چندوجهی است.

آنچه در مذاکرات مطرح است، تحریم‌های مربوط به حوزه برجام است. از منظر پرستیژ برای ایران اهمیت دارد که سپاه از لیست تروریسم خارج شود، اما همه می‌دانیم دیگر تحریم‌ها بر جای خود باقی خواهند ماند. مقامات ایران با آگاهی از این امر به دنبال حفظ پرستیژ ملی خود هستند. دولت امریکا اگر صادق باشد، باید به این دغدغه احترام بگذارد.

اما روسیه مشکل بزرگ‌تری است. اگر سفر جناب عبداللهیان به مسکو موفق بوده باشد، معنایش آن خواهد بود که روسیه نمی‌تواند چیزی فراتر از برجام طلب کند. بر این باورم که ایران هیچگاه از سیاست نه شرقی و نه غربی به‌طور کامل عدول نکرده- هرچند خطا‌های استراتژیک بسیاری مرتکب شده-آنچه تصویر ناروشن از مناسبات برخورنده ایران و روسیه را به تصویر می‌کشد، توازن ناموزون در دشمنی با غرب و ایالات متحده است.

ذات حکومت ایران به روسیه اعتماد مطلق ندارد. ۴- این تصور که امریکا به توافق با ایران نیازمند است، هم درست است و هم غلط. مهم‌ترین خطای استراتژیک ارزیابی ناموزون از قدرت خود و دشمن است. نه باید خود را خیلی دست بالا گرفت و نه حق داریم دشمن خود را تحقیر کرده و دست‌کم بگیریم. داستان روسیه و خطای راهبردی‌اش نشان داد که چگونه ارزیابی‌های فریبنده تلاش ۳۰ ساله یک حکومت را بر باد می‌دهد. امریکا همان‌قدر به برجام نیازمند است که ایران. اما هرچه به جلوتر می‌رویم، هزینه توافق امریکا با ایران بالاتر می‌رود.

گذشت زمان به ضرر ماست. انتخابات کنگره و اعطای امتیازات سیاسی از سوی کاخ سفید هر روز با محدودیت‌های بیشتری روبرو می‌شود. نامه ۱۷ نماینده دموکرات کنگره نشان می‌دهد که برجام به‌تدریج اهمیت راهبردی خود را از دست می‌دهد.

برای ایران هم در شرایطی که روسیه قرار دارد، بازگشت به برجام هم به تثبیت برتری ما در منطقه کمک می‌کند و هم می‌تواند برای روسیه فضای تنفس ایجاد کند؛ لذا توافق برای طرفداران سیاست روسیه در ایران هم می‌تواند مفید باشد!

دولت رییسی بر انبانی از وعده‌های متزاید نشسته است. بدون توافق به نظر نمی‌رسد بتوان چندان به توفیق این دولت امید بست. این نگرانی وقتی بیشتر می‌شود که به کابینه که با طیفی از وزرای با طبع خیالپردازی! شکل یافته، نظر افکنیم.